ناباروری
اکثر زوجها پس از ازدواج در انتظار فرزند دار شدن هستند . ناباروری در حدود 15 تا 20 درصد زوجین دیده می شود. ممکن است پرسشهایی در ذهن زوجین مطرح شود برای مثال چقدر زمان میبرد تا یک زن حامله شود؟ معمول‌ترین دلایل ناباروری چیست؟ دلایل پزشکی برای ناباروری ؟آیا فاکتورهای نازایی غیرقابل‌توجیه و ترکیبی هم وجود دارند؟
ناباروری فقط منوط به نزدیکی داشتن نیست . فاکتورهای متعددی، تکی یا ترکیبی، در ناباروری موثر هستند.در اینجا به شما کمک می‌کنیم تا مشکلات را درک کرده و میزان لقاح را با ارائه راه‌حل و روش‌های درمانی بهبود بخشید و ناباروری را پشت سرگذارید.
در این مقاله می خوانید:
• عوامل موثر در ناباروری چیست؟
• علل پزشکی ناشی از ناباروری در زنان
• علل پزشکی ناشی از ناباروری در مردان
• عوامل ناشناخته ناباروری
• ناباروری ترکیبی
اما اول، بیایید نگاهی به این پرسش بیندازیم!
چقدر طول می‌کشد تا یک زن باردار شود؟
اگر شما سالم هستید و بخش‌های تولید مثل در بهترین حالت فعال هستند، در هر سیکل ۲۵ % شانس بارداری دارید.
عوامل موثر درناباروری چیست؟
در حالی که دوره‌های شما ممکن است منظم باشند، تعدادی از فعالیت‌های روزمره می‌توانند بر شانس شما تاثیر بگذارند:
۱- رابطه جنسی بیش از حد:
برخی افراد معتقدند داشتن رابطه جنسی بیشتر میتواند منجر به بارداری شود.اما این ممکن است همیشه درست نباشد.اگر چه رابطه جنسی مکرر قدرت اسپرم یک مرد را کاهش نمی‌دهد اما میتواند باعث مشکلات سلامتی بالقوه مانند خستگی، سرگیجه، زانوهای ضعیف و ادرار کردن مکرر شود.اگر در این مورد زیاده‌روی کنید، میتواند منجر به حالت خستگی، کاهش انرژی شما شود.در این مورد، زمانی که شرایط برای بارداری مهیا است، ممکن است طرف مقابل علاقه‌ای به رابطه جنسی نداشته باشد.و به عنوان یک زوج فرصت بارداری از دست می رود.
سعی کنید به طور مرتب رابطه جنسی داشته باشید.اگر دوره‌های نامنظم و یا مشکلاتی برای یافتن محدوده تخمک گذاری دارید، از یک کیت تخمک‌گذاری استفاده کنیدو حتما با یک ماما مشاوره نمایید.
۲. استرس و اضطراب
استرس هم از نظر فیزیکی و هم از نظر ذهنی و روانی بر روی توانایی شما برای باردار شدن تاثیر می‌گذارد.دیگر اختلالات احساسی مانند افسردگی و اضطراب میتواند سطح باروری شما را کاهش دهد.در هنگام اقدام، باید آرام و در حالت متعادل باشید.استرس مانع عملکرد هیپوتالاموس می‌شود که غده هیپوفیز را کنترل میکند.این غده آدرنال، غده تیرویید و تخمدان را تنظیم میکند و بر چرخه دوره تاثیر می‌گذارد و حتی منجر به دوره‌های نامنظم می‌گردد.
شما باید به خودتان فرصت دهید تا از مرحله استرس بیرون بیایید تا شانس بارداری خود را افزایش دهید.برای غلبه بر استرس میتوانید از پشتیبانی همسر و اطرافیان خود برخوردار باشید. همچنین از کلاسهای یوگای بارداری و مدیتیشن قبل از اقدام به بارداری استفاده کنید.
۳. کیقیت اسپرم:
یکی از علل اولیه و اصلی ناباروری تعداد کم اسپرم و تحرک اسپرم ضعیف (به دلیل ناهنجاری‌های ساختاری)است.این عامل ۳۰ تا ۴۰ درصد از مشکلات ناباروری در زوجها را تشکیل می‌دهد
اولین قدم مراجعه به پزشک یا متخصص اورولوژی برای درمان فوری است.برای تعداد کم ویا تحرک اسپرم، لقاح آزمایشگاهی (لقاح مصنوعی)یا تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم بهترین راه‌حل است.لقاح مصنوعی شامل جفت گیری تخم و اسپرم خارج از بدن انسان و انتقال تخم لقاح‌یافته به واژن است.
4. لباس های تنگ:
لباسهای زیر تنگ ممکن است در عملکرد اندام‌های زایشی اختلال ایجاد کند.در مردان، تولید اسپرم کاهش می‌یابد و در زنان گردش هوا کاهش و در نتیجه منجر به عفونت می‌شود.
5 . کم خوابی:
کم خوابی میتواند بدن را تغییر داده و بدن را خسته کند و عملکرد سیستم ایمنی را تحت‌تاثیر قرار دهد.این امر شانس شما برای ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد و به نوبه خود بر چرخه تولید مثل تاثیر می‌گذارد.همین مساله در مورد مردان نیز صدق میکند.عفونت میتواند منجر به تب شود و گرمای اضافی بدن میتواند به اسپرم آسیب برساند.زنان ممکن است به خاطر کمبود خواب سیکل قاعدگی نامنظم داشته باشند.
در صورت کم خوابی و بی خوابی ، با پزشک مشورت کنید.
6. وزن نامناسب:
لاغری و یا چاقی نیز بر شانس بارداری شما تاثیر خواهد گذاشت.اگر دچار سو تغذیه هستید، به خوبی تخمک‌گذاری نخواهید کرد.اگر اضافه وزن دارید، باروری شما دچار مشکل می شود.
یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب به شما در باروری کمک می کند.شما ممکن است برای تغذیه و مصرف مکمل و مراقبت‌های بهداشتی خود احتیاج به مشاوره با ماما داشته باشید.
7. استفاده بیش از حد از روان کننده ها:
مطالعات نشان می‌دهند روان کننده های واژینال به طور منفی تحرک اسپرم را تحت‌تاثیر قرار داده و مانع لقاح می‌شوند.این مورد هم برای روان کننده های داخل و هم در روغن خانگی صادق است.
pHطبیعی مخاط دهانه رحم قبل از تخمک‌گذاری برای بقای اسپرم و تحرک آن ایده‌آل است.اما روان کننده ها دارای pH اسیدی هستند که برروی اسپرم تاثیر می گذارند.هم چنین، حرکت اسپرم تحت‌تاثیر ضخامت و محتوای آب آن‌ها قرار می‌گیرد .
8. ترک عادات نامناسب زندگی:
عوامل مثل سیگار کشیدن، مشروبات الکلی، مصرف مواد مخدر و کافئین بر باروری شما تاثیر می‌گذارند.در مردان، این عوامل باعث کاهش تعداد اسپرم و تحرک و در خانم ها باعث تخمک‌گذاری نامنظم می‌شوند.
این عادت‌ها را، به خصوص چند ماه قبل از برنامه‌ریزی برای بارداری، ترک کنید.گزینه‌های زندگی سالم‌تر را انتخاب کنید.هم چنین از استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، آفت‌کش‌ها، دود سیگار، و محصولات مراقبت شخصی (صابون‌های، شامپو و لوازم آرایشی) که می‌توانند بر سلامتی شما به ویژه باروری تاثیر بگذارند بپرهیزید.آن‌ها توانایی باروری را تا ۲۹ % کاهش می‌دهند.
.غذاهای ارگانیک انتخاب کنید.از محصولات مراقبت شخصی و ارگانیک استفاده کنید.زمانی که در نواحی مستعد مواد شیمیایی کار میکنید، از لوازم محافظ استفاده کنید`.
تمام دلایل بالا، انتخاب‌های سبک زندگی و یا فاکتورهای محیطی هستند که بر این توانایی تاثیر می‌گذارند.
حالا بیایید نگاهی به برخی علل پزشکی برای باردار شدن بیندازیم.
علل پزشکی ناشی از ناباروری در زنان عبارتند از:
1-دوره‌های نامنظم:
زنانی که دوره های نامنظم قاعدگی دارند، مشکلات بیشتری در باردار شدن دارند.دوره‌های نامنظم نشانه عدم تخمک‌گذاری است و بارداری بدون تخمک غیرممکن است.بنابراین هرچه میزان تخمک‌گذاری کم‌تر باشد، شانس شما برای باردار شدن کم‌تر خواهد بود
راه درمان:
یک پزشک یا ماما میتواند به شما کمک کند علت زمینه‌ای را برای دوره‌های نامنظم پیدا کنید و درمان را مطابق با آن ارائه دهید.شما همچنین باید بر روی رژیم غذایی سالم تمرکز کنید، به وزن ایده‌آل برسید، تمرینات بدنی متوسطی را انجام دهید و مکمل‌های افزاینده باروری را همانطور که توسط ماما یا متخصص پیشنهاد شده‌است، بگیرید.
2-اندومتر:
این یک اختلال مزمن سیستم تولیدمثلی است که در آن سلول‌های اندومتر در خارج از رحم رشد می‌کنند.این ماده مانع از لقاح و یا سفر تخمکهای لقاح‌یافته به سمت لوله‌های رحمی می‌شود.
این وضعیت باعث دوره‌های دردناک، درد شدید در طول نزدیکی، حرکات دردناک روده و ادرار کردن مکرر همراه با احساس مثانه پر در طول سیکل قاعدگی و یا درد مزمن لگنی می‌شود .
راه درمان:
برای درمان بهتر است زیر نظر متخصص زنان باشید و یکی از راههای درمانی لاپاراسکوپی تشخیصی است که برای بررسی و خارج کردن کیست‌های غیر طبیعی و لوله‌های مسدود شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.پس از جراحی، ظرف شش تا هشت ماه احتمال باردار شدن خواهید داشت.اگر این اتفاق نیفتد، پزشک به دنبال روش های کمک باروری خواهد رفت.
3-اختلالات تخمک گذاری:
تقریبا ۲۰ تا ۴۰ درصد از مشکلات ناباروری در زنان، ناشی از تخمک‌گذاری نامنظم است که مانع از آزاد شدن تخمک های بالغ از تخمدان‌ها می‌شود.
نوسانات هورمونی،مصرف یک سری از داروها، افزایش وزن بیش از حد، ورزش بیش از حد، یا استرس شدید میتواند دلیل اصلی اختلالات تخمک‌گذاری باشد . اگر تشخیص عدم تخمک گذاری داده شود پزشک شما راه حل مناسب را به شما پیشنهاد می دهد.
4-سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS):
این یک وضعیت پیچیده است که ناشی از عدم تعادل هورمونی است که موجب اختلال در سیکل و تخمک گذاری می شود.کیست‌های کوچک و متعدد در تخمدان شکل می‌گیرند که رسیدن فولیکول‌های تخمدانی و بلوغ را مختل می‌کنند.علایم دیگر ممکن عبارتند از قاعدگی نامنظم، افزایش وزن، آکنه، رشد موهای ضخیم در ناحیه چانه،شکم وران .
راه درمان:
اولین قدم تغییر سبک زندگی، فعالیت روزانه،رسیدن به وزن ایده آل و رژیم غذایی سالم است و سپس پزشک شما راههای دارویی را شروع می کند.
5-بیماری‌های لوله های رحمی:
لوله‌های رحمی آسیب‌دیده یا بسته، مانع از رسیدن تخم‌ها به رحم و اسپرم از رسیدن به تخم و در نتیجه جلوگیری از لقاح می‌شوند.این شرایط میتواند ناشی از بیماری‌های مقاربتی، بیماری‌های التهابی لگن، یا عفونت های مکرر و ماندگار باشد.
راه درمان:
جراحی به باز کردن و ترمیم لوله‌ها کمک میکند و سپس با مشورت پزشک راههای درمانی تکمیلی انجام می‌گردد.
6-تخمک ها:
کیفیت و کمیت تخمک در اواخر دهه ۳۰ و اوایل ۴۰ سالگی کاهش می‌یابد و این عامل با افزایش سن تاثیر زیادی بر روی باروری دارد.
راه درمان:
از آنجا که از دست رفتن تخمک یک فرآیند برگشت‌ناپذیر است، باید سعی کنید در سنین باروری خود اقدام به بارداری کنید.هم چنین، وزن خود را متعادل نگه دارید، سیگار را ترک کنید مسائل تیروئیدی را (اگر دارید) با مراجعه به پزشک مدیریت نمایید، و تغذیه خود را بهبود بخشید.
7-سطح پایین پروژسترون:
پروژسترون برای حمایت از لانه گزینی جنین در اوایل بارداری تولید می شود.کمبود پروژسترون ممکن است یکی از دلایل ناباروری باشد.
راه درمان:
دکترو مامای شما ممکن است شما را به یک متخصص غدد ارجاع دهد.این درمان‌ها شامل تجویز پروژسترون، تزریقات واژینال و یا شیاف برای افزایش ضخامت جداره رحم و درنتیجه افزایش احتمال لانه گزینی سلول تخم است.
8-مشکلات مخاط واژن و دهانه رحم:
مخاط دهانه رحم معمولا قوام خود را به فرم‌های صاف و الاستیک تغییر می‌دهد به طوری که اسپرم به راحتی از طریق مخاط به اندام‌های زایشی زن منتقل می‌شود.در مواردی از اختلالات مخاط گردن رحم، مخاط مانع از عبور اسپرم می‌شود.مخاط ممکن است به دلیل عفونت تغییر کرده باشد یا حاوی آنتی‌بادی‌هایی باشد که اسپرم را می‌کشند.این مشکلات در زنان مبتلا عفونت دهانه رحم و واژن دیده می‌شود و منجر به شکست بارداری می‌شود.
راه درمان:
شناسایی و درمان عفونت‌ها و استفاده از روش‌های کمک باروری مثل لقاح مصنوعی و لقاح آزمایشگاهی، به حل این مشکل کمک میکند.
علل پزشکی ناشی از ناباروری در مردان :
1-مشکلات اسپرم
تحرک ضعیف اسپرم، تعداد کم و یا عدم شمارش اسپرم و شکل غیرطبیعی اسپرم میتواند باروری یک مرد را کاهش دهد.
راه درمان:
داروهای کمک باروری و تقویتی زیر نظر متخصص اورولوژی اولین خط درمان برای افزایش تولید اسپرم هستند.
2-انسداد لوله های اسپرم بر( epididymis):
انسداد لوله های اسپرم بر (یک لوله مارپیچ طولانی که اسپرم را به مجرای انزالی حمل میکند)میتواند اثرات نامطلوبی بر انتقال اسپرم‌های بارور داشته باشد.انسداد در لوله‌ها میتواند ناشی از عفونت‌ها از جمله سوزاک یا کلامیدیا، نقص‌های مادرزادی و یا جراحات باشد
راه درمان:
پزشکان بهداشت معمولا اصلاح جراحی انسداد لوله را ترجیح می‌دهند که باروری را اصلاح میکند
علاوه بر انتخاب سبک زندگی و دلایل پزشکی، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند بر باروری تاثیر بگذارند.
آیا عوامل دیگری بر باروری تاثیر می‌گذارند؟
جواب مثبت است .عوامل ناشناخته و دلایل ترکیبی به ترتیب تقریبا ۲۵ % و ۴۰ % کل موارد ناباروری را تشکیل می‌دهند.
عوامل ناشناخته ناباروری:
از همه موارد ناباروری، ۲۵ % به علت عدم موفقیت در یافتن علت واقعی حتی بعد از دامنه تست‌ها و ارزیابی‌ها تشخیص داده می‌شوند.طرفین بدون هیچ گونه نتایج قطعی انواع آزمایش‌ها را انجام می‌دهند.اگر چه ممکن است در واقع هیچ مشکلی نداشته باشید.
پزشکان معمولا بهترین گام بعدی را توصیه می‌کنند، داشتن روابط منظم همراه با داروهای کمک باروری .اگر حتی بعد از دو سال کار نتیجه ای حاصل نشد، ممکن است از درمان لقاح مصنوعی استفاده شود.
ناباروری ترکیبی:
در اینجا، هر دو شریک با مشکلات باروری تشخیص داده می‌شوند، یا اینکه یکی از آن‌ها دارای دو مساله باروری است. که درمان‌های مناسب با توجه به علت ناباروری ارائه می‌شوند.
این را بدانید که امروزه راههای بسیاری برای مقاله با ناباروری وجود دارد و اکثر زوجین با پیگیری و مراجعه به ماما یا پزشک فرزند دار می شوند . یک ماما به شما مشاوره با ماما را در زمینه تعیین علل ناباروری پیشنهاد می دهد.
